Τρίτη 16 Δεκεμβρίου 2008

Σύντομο ιστορικό της ελληνικής γλώσσας - κεφάλαιο 7

7. Ελληνιστικοί χρόνοι

Η εκστρατεία τού Μεγάλου Αλέξανδρου είχε τεράστια επίδραση στους λαούς τής ανατολής. Άνθρωποι που έως τότε μάθαιναν για τα θαύματα τής ελληνικής γλώσσας στα όρια των θρύλων, τώρα την άκουγαν να μιλιέται με τα αυτιά τους από αληθινούς ηρωικούς Έλληνες. Το γεγονός στάθηκε ίσως η μαζικότερη «αποκάλυψη» στην ιστορία τής ανθρωπότητας. Οι απολίτιστοι - σε ορισμένες περιπτώσεις σχεδόν «ημιάγριοι» - άνθρωποι πίστεψαν. Μία τεράστια στροφή προς τα γράμματα και την αναζήτηση τής γνώσης συντελέστηκε. Η ζήτηση για εκμάθηση τής ελληνικής γλώσσας, υπολογίζει ο Πιλάφιος (210 – 128 π.Χ.) (Αλμανάκ 3ου αιώνα π.Χ.), αυξήθηκε κατά 10783405%. Κανένας ιδιοτελής ηγεμόνας δεν μπορούσε να ανακόψει το ρεύμα. Από την μητροπολιτική Ελλάδα δεν πρόφταιναν να στέλνουν καθηγητές για να καλύπτουν τις ανάγκες των πληθυσμών, ενώ παράλληλα ανησυχούσαν για μαζικές μεταναστεύσεις προς την Ελλάδα. Έτσι, οι τρεις αιώνες που ακολούθησαν την εκστρατεία τού Μεγάλου Αλέξανδρου αφιερώθηκαν στην ανάπτυξη συστημάτων διδασκαλίας τής ελληνικής γλώσσας. Μεγάλοι εληνογλωσσολόγοι, φιλόλογοι και γλωσσόσοφοι δημιούργησαν το γλωσσόφωνο, τους τόνους, εμπλούτισαν τα σημεία στίξης, και συνέγραψαν εγχειρίδια ορθογραφίας, γραμματικής και συντακτικού, όλα αυτά για να βοηθήσουν τους αλλόφωνους να μάθουν ελληνικά.

Οι καθηγητές ως τελικοί κρουνοί αυτού τού ποταμού γνώσης, γενικά δεν έκαναν εκπτώσεις στην ποιότητα τής διδασκαλίας τους (κάτι που είναι αδύνατο άλλωστε, λόγω τής φύσης τής ελληνικής γλώσσας), υπάρχουν ωστόσο ενδείξεις ότι σε κάποιες περιπτώσεις, όπου αντιμετώπιζαν απελπιστική ανικανότητα μάθησης, παρέλειψαν ορισμένα κεφάλαια διδακτικής ύλης (π.χ., την βουστροφηδόν γραφή) ή δέχτηκαν ορισμένες απλοποιήσεις (π.χ., επέκταση τής αττικής σύνταξης - «τα παιδία παίζει, οι γονείς πέρα βρέχει») ή έκαναν τα στραβά αυτιά σε θέματα προφοράς. Μεταγενέστεροι ιστορικοί επέκριναν αυτές τις αποφάσεις, ωστόσο εμείς οφείλουμε να λάβουμε υπ’ όψη την δεινή θέση στην οποία βρίσκονταν οι Αλεξανδρινοί καθηγητές, αντιμετωπίζοντας δώρα, υποσχέσεις, εκβιασμούς, απειλές για να τελειώνουν με τους τρέχοντες μαθητές τους και να δεκτούν τους επόμενους.

______________________________________________________________

Το γνωστότερο πιστοποιητικό επάρκειας γνώσης τής ελληνικής γλώσσας που θέσπισε το Συμβούλιο για την Διδαχή τής Ελληνικής Γλώσσας σε Αλλόφωνους (ΣΔΕΓΑ) κατά την ελληνιστική περίοδο. Το αρκτικόλεξο προέρχεται από την φράση: «Πιστοποίηση Ανάγνωσης, Λάλησης και Συγγραφής Ορθής τής Ελληνικής Γλώσσας».

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ατενίζοντας εκείνη την περίοδο μπορούμε σήμερα να πούμε ότι η ελληνική γλώσσα έπεσε θύμα στυγνής εκμετάλλευσης. Αλλοδαποί έμποροι, ταξιδευτές, ακόμα και πρέσβεις λάμβαναν απερίσκεπτα τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία της ελληνικής γλώσσας και προσάρμοζαν επάνω τους μέρος τού λεξιλόγιου και γραμματικά στοιχεία τής μητρικής τους γλώσσας, κατασκευάζοντας ένα φάσμα γλωσσικών μορφωμάτων, τα οποία όπως ήταν αναμενόμενο μεταβάλλονταν διαρκώς. Ελάχιστα γίνονταν κατανοητά μεταξύ αυτών των «ιδιωτικών» γλωσσών και οι έννοιες – πολύ δε περισσότερο οι εννοιολογικές αποχρώσεις – που μετέδιδαν, φτώχαιναν ολοένα. Κάποιες από αυτές τις γλώσσες, ανάλογα με την ισχύ των ανθρώπων που τις έπλαθαν, επικράτησαν και αποτέλεσαν τις ρίζες των μοδέρνων ευρωπαϊκών και ευρασιατικών γλωσσών.

Παράλληλα, τα κλεμμένα στοιχεία τής ελληνικής γλώσσας, έδιναν ευφορία και πλανερή αυτοπεποίθηση στους αμαθείς, άξεστους ξένους. Έτσι, ανάλογα με την επιθετικότητά του κάθε λαός οργάνωνε επιχειρήσεις διείσδυσης ή κατακτητικούς πολέμους προς τους γείτονες. Όπως παραδέχεται και η επίσημη ιστορία, η περίοδος 200 π.Χ. – 400 π.Χ. χαρακτηρίστηκε από εκτενέστατες πληθυσμιακές ανακατατάξεις. Οι Έλληνες παρακολουθούσαν όλα αυτά με μεγάλη προσοχή αλλά για λόγους αρχών δεν επενέβησαν δυναμικά. Έχουν διαμαρτυρηθεί πολλοί ιστοριοδιεθνολόγοι για το ότι «δεν κτύπησαν οι ισχυροί Έλληνες το χέρι στο τραπέζι για να βάλουν τάξη στο χάος». Οι απαντήσεις είναι απλές και προφανείς: Πρώτον, οι Έλληνες δεν είναι παιδονόμοι. Το ότι έχουν επέμβει πλειστάκις για το καλό τής ανθρωπότητας οφείλεται στην καλή τους καρδιά, δεν είναι υποχρέωσή τους και οι άλλοι δεν πρέπει να το εκμεταλλεύονται. Δεύτερον, οι Έλληνες είναι διακριτικοί άνθρωποι. Για να μην αναφέρουμε την αχαριστία και την αδικία με την οποία ξεπληρώνουν τα ελληνικά ευεργετήματα οι αλλοδαποί, όταν αποκτούν προσωρινά κάποια ισχύ...

Όπως και να ‘ναι, στις απαρχές τού 4ου αιώνα το κακό είχε παραγίνει και φανερά επίκειτο κατάρρευση: γλωσσική αναρχία παντού, πόλεμοι, ασυνεννοησία και ακόμα κάποιοι μέσα στην τρέλα τους έβαλαν στόχο την ίδια την Ελλάδα. Οι Έλληνες αποδέχθηκαν ότι υπήρχε πλέον ιστορική αναγκαιότητα να επέμβουν.


Προηγούμενο κεφάλαιο: Σύντομο ιστορικό της ελληνικής γλώσσας - 6



Περιεχόμενα: Ελληνική Κλώσσα - Εισαγωγή

Δευτέρα 8 Δεκεμβρίου 2008

Σύντομο ιστορικό της ελληνικής γλώσσας - κεφάλαιο 6

6. Περίοδος Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας

Ρωμαϊκή «αυτοκρατορία» δεν υπήρξε. Η κοντινότερη περίπτωση ήταν μία κατασκευαστική εταιρεία με το όνομα «Ρωμαϊκή αυτοκρατορία» που ιδρύθηκε στα τέλη τού 4ου αιώνα π.Χ., ρωμαϊκών και λατινικών συμφερόντων. Η εταιρεία άλλαζε συχνά ΔΣ και καθεστώς λειτουργίας (πέρασε από κοινοπραξία σε όμιλο επιχειρήσεων κ.λπ.). Επίσημα διατηρήθηκε έως το πρώτο μισό τού 5ου αιώνα μ. Χ., ωστόσο και μετά την διάλυσή της, ίδια συμφέροντα συνέχισαν να εκπροσωπούνται από θυγατρικές της. Τους πρώτους αιώνες τής λειτουργίας της, έντονη συμμετοχή είχαν και Έλληνες, οι οποίοι ως ένα σημείο σφράγισαν την πορεία και τον χαρακτήρα της. Η εταιρεία ειδικεύτηκε σε έργα οδοποιίας και σε μεγάλα κτίσματα.

Το μύθευμα για την Ρωμαϊκή «αυτοκρατορία» καλλιεργήθηκε από τους Γότθους και τους Φράγκους, οι οποίοι ερχόμενοι από βορειοανατολικά και βόρεια προσπάθησαν επί αιώνες να κατακτήσουν και εποικίσουν την κεντρική και νότια Ευρώπη. Εξ αιτίας τής αποτυχίας τους χάλκευσαν ιστορικά στοιχεία προκειμένου να δείξουν ότι απωθήθηκαν από μία οργανωμένη, ισχυρή αυτοκρατορία για να μην γίνουν τελείως ρεζίλι.

Υπάρχει μία ασαφής αναφορά σε επιστολή τού Εφιάλτη ΙΣΤ προς άγνωστο παραλήπτη, ότι οι Έλληνες καλλιέργησαν το μύθο τής επιθετικής, επεκτατικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, προκειμένου να αποθαρρύνουν τους ανατολικούς λαούς που «θέλουν να μεταναστεύσουν στα ελληνικά εδάφη για να μάθουν την ελληνική γλώσσα από πρώτο χέρι» (βλ. και επόμενο κεφάλαιο). Καμία άλλη σχετική αναφορά δεν έχει βρεθεί και λαμβάνοντας υπ’ όψη ότι οι Έλληνες δεν μετέρχονταν τέτοιων τεχνασμάτων, ο ισχυρισμός αυτοκαταρρίπτεται.

________________________________________________________________________

Προσωπογραφίες τού Εφιάλτη Α (αριστερά) και τού Εφιάλτη ΙΣΤ (δεξιά), δεκατρισέγγονου του Α. Παρ' ότι οι αναπαραστάσεις έγιναν από διαφορετικούς καλλιτέχνες είναι φανερό ότι ο δεκατρισέγγονος, όχι μόνο κληρονόμησε όλον τον παλιοχαρακτήρα τού προγόνου του αλλά επιπλέον βρωμούσε ψαρίλα.

--------------------------------------------------------------









Προηγούμενο κεφάλαιο: Σύντομο ιστορικό της ελληνικής γλώσσας - 5



Περιεχόμενα: Ελληνική Κλώσσα - Εισαγωγή

Τρίτη 2 Δεκεμβρίου 2008

Σύντομο ιστορικό της ελληνικής γλώσσας - κεφάλαιο 5

5. Αίγυπτος

Στην αρχαία Αίγυπτο, οι Φαραώ και το στρατιωτικό κατεστημένο ήταν πάντα πολέμιοι αυτού που αποκαλούσαν «ελληνική διείσδυση». Αντίθετα, οι ιερείς θεωρούσαν εκ των ων ουκ άνευ την ελλη­νική γλώσσα και φυσικά την ελληνική φιλοσοφία για τις θρησκευτικές αναζητήσεις τους. Παρ’ ότι η δύναμη και η επιρροή τους στην αρχαία Αίγυπτο ήταν εξαιρετικά μεγάλη, στο θέμα της χρή­σης τής ελληνικής γλώσσας δεν πήραν ποτέ την συγκατάθεση των βασιλέων. Κατά περι­ό­δους, ανά­λογα με την δυναστεία και τον Φαραώ, η απαγόρευση των ελληνικών γινόταν λιγότερο αυστηρή ή ακόμα σιωπηρά ανεκτή. Στο εσωτερικό ενός άρματος αρχιερέα έχει βρεθεί επι­κολ­λη­μένο πινα­κίδιο με εγχάρακτη την ελληνική φράση «Πάτερ, ου τρέχεις». Το εύρημα χρο­νο­λο­γεί­ται από την εποχή τού Φαραώ Σνόρη(περί τού 2600 π.Χ.), ο οποίος θεωρείται σχετικά φιλέλ­ληνας.

Άρμα ιερέα με επιγραφή σε πλακίδιο, «Πάτερ, ου τρέχεις». Το πλακίδιο βρίσκεται στερεωμένο στο εσωτερικό γείσο του μετώπου τού άρματος (βέλος) και είναι αποσπώμενο - προφανώς ώστε να μπορεί να αφαιρείται όταν τον Φαραώ τον έπιαναν τα ανθελληνικά του.

Αρχαιολογικό μουσείο Καϊρου - Αίγυπτος

Αιγύπτιες ιέρειες γιορτάζουν την απόφαση τού Φαραώ Σνόρη να επιτρέψει να ομιλείται η ελληνική γλώσσα από ιερείς και στρατιωτικούς (πιθανόν το 2602 π.Χ.). Δυστυχώς το διάταγμα μετά από λίγα χρόνια αποσύρθηκε.

Βρεττανικό μουσείο - Λονδίνο - Αγγλία

Έτσι στην Αίγυπτο, έως την δυναστεία των Αργεάδων (332 π.Χ. στην Αίγυπτο) συνυπήρχαν τέσσερις δια­φορετικές γλώσσες. Η κοινή γλώσσα τού λαού και η επίσημη των αρχόντων και των γραμ­μα­τέων ήταν οι δύο κύριες. Τρίτη γλώσσα ήταν η ελληνική, την οποία μιλούσαν μυστικά μεταξύ τους οι ιερείς. Η τέταρτη ήταν μία τελείως τεχνητή και χωρίς νόημα «γλώσσα» που οι ιερείς είχαν κατασκευάσει και χρη­σι­μο­ποι­ούσαν μπροστά στους βασιλείς και στους στρα­τι­ω­τι­κούς για να «θολώνουν τα νερά». Την επινόηση αυτή την ανέπτυξαν μαζί με τους γραφείς (Ηρόδοτου «Ιστορικές συνενοχές», θέμα γ). Προκειμένου να γίνει η απάτη πιο πιστευτή, επινό­η­σαν ένα παράλ­ληλο σύστημα γραφής, το οποίο, ίσως για λόγους απλότητας, ίσως για λόγους δια­σκέ­δα­σης, το έφιαξαν απεικονιστικό (σχεδιαστικό ή ζωγραφικό είναι επίσης όροι που χρη­σι­μο­ποι­ούν­ται από τους μελετητές). Πρόκειται φυσικά για τα ιερογλυφικά. Τα ιερο­γλυ­φικά πέρασαν από πολλά «κύματα» και κατέληξαν τελικά να αποτελούν πράγματι ένα συμ­βα­τικό σύστημα γραφής, δηλαδή από­δο­σης φωνημάτων με σχέδια:

1ο στάδιο

Οι γραφείς ζωγράφιζαν ότι τους κατέβαινε. Αυτό ήταν ένα πολύ ατυχές αρχικό συμβάν, γιατί έτσι «μαζεύ­τηκαν» περισσότερα από χίλια εικονίδια, στην πλειονότητά τους παραλλαγές λίγων δεκά­δων θεμάτων. (Για τον σχεδόν πλήρη κατάλογο, βλέπε την ταξινόμηση τού βρεττανού ιππότη Alan Gardiner).

2ο στάδιο

Όπως αναφέρουν οι Lafargue P & Pantagruel R (1954), «όταν οι ιερείς έπρεπε να σκαλίσουν ολό­κληρους τοίχους με κείμενο, το οποίο μετά θα “εθαύμαζε” η βασιλική οικογένεια, προ­φα­νώς βαριούνταν μέχρι απελ­πισίας». Αυτό τους ώθησε να αρχίσουν να παίζουν με τις εικόνες, φτιά­χνοντας «εικο­νό­λεξα», τα οποία παρουσίαζαν ο ένας στον άλλο ως σπαζοκεφαλιές. Για παρά­δειγμα, με το περί­φημο ιερογλυφικό «ο νεογέννητος πατάει στο νερό» που ο ιερέας Μερόφης είχε απο­καλύψει στον Ραμσή I και θεω­ρή­θηκε προ­άγγελος τής διάβασης τής Ερυθράς θάλασσαςαπό τον Μωυσή και τους Εβραί­ους φυγάδες, ο πρώτος γραφέας που το έγραψε, εννούσε «παπάκι πάει στην ποταμιά» (βλ. εικόνα).

3ο στάδιο

Σε κάποια απροσδιόριστη χρονική περίοδο, οι ιερείς (πιθανότερα, αρχικά οι γραμματείς) απέ­δω­σαν φθόγγους σε κάποια από τα σχέδια. Ίσως αυτό έγινε επειδή χρειάστηκαν πραγματικά έναν τρόπο κρυπτογράφησης, ίσως επειδή είχαν κουραστεί ψυχικά να ζωγραφίζουν εικόνες χωρίς νόημα. Μελετώντας τα ιερογλυφικά γίνεται φανερό ότι η διαδικασία χρειάστηκε αιώνες για να παγει­ωθεί ενώ πολλές φρορές έγιναν παλινδρομήσεις ή ανοίχτηκαν κλάδοι κωδικοποίησης που μετά εγκαταλείφθηκαν. Έτσι περίπου το 900 π.Χ., η ίδια εικόνα σήμαινε «Γου-μπανάν(α)», η οποία ήταν η αγαπημένη μάρκα μπανάνες των αριστοκρατών που εισήγαγαν από την βορειοδυτική Αφρική.

Στην σύγχρονη εποχή (~ 1822) τον κώδικα έσπασε ο Γάλλος Ιωάννης-Φραγκίσκος Σαμπολλιόν, διαβάζοντας τις ελληνικές οδηγίες στην πίσω πλευρά τής στήλης τής Ροζέττας.

Μικρό κείμενο ιερογλυφικών. Από κάτω αναγράφονται τα φωνήματα που αποδόθηκαν αργότερα στις εικόνες και οι σημερινοί κωδικοί στο σύστημα κατάταξης τού A. Gardiner.

Η φράση διαβάζεται από τα δεξιά προς τα αριστερά.

Εικονογραφική ανάγνωση: «το παπάκι πάει στην ποταμιά».

Συμβολική ανάγνωση: «ο νεογέννητος πατάει το νερό».

Κωδικοποιημένη μετάφραση: wbnnwoobanan»). (Ας σημειωθεί ότι στην κωδικοποίησή τους, οι Αιγύπτιοι ιερείς απέδιδαν σχεδόν αποκλειστικά μόνο τα σύμφωνα.)


Κυριακή 23 Νοεμβρίου 2008

Σύντομο ιστορικό της ελληνικής γλώσσας - κεφάλαιο 4

4. Μεσοποταμία

Λαμπρό παράδειγμα αποτελεί η υιοθέτηση (ή μη) της ελληνικής γλώσσας στην Μεσο­ποταμία και την βορειοανατολική Αφρική στους νεοϊδρυθέντες πολιτισμούς από το 3000 π.Χ. και μετά.

Σουμερία

Οι Σουμέριοι, λαός έξυπνος, σχετικά ειρηνόφιλος και με έφεση στο εμποριο, στάθηκαν ανοιχτοί στην ελληνική γλώσσα. Όλοι οι βασιλείς της προδυναστικής περιόδου ή δυναστείας τής Ουρούκ (περί τού 27ου αιώνα π.Χ.) εν­θάρρυναν τις αυλές τους αλλά και τον λαό να μαθαίνει ελληνικά. Οι προσπάθειές τους έχουν κατα­γραφεί σε διάφορα έργα της περιόδου αλλά και μεταγενέστερα. Ίσως η πιο διά­σημη παραίνεση, να είναι αυτή που βρίσκεται σε 19 «χαμένους» στίχους από το έπος του Γκίλ­γκα­μες. Οι στίχοι βρίσκονταν στο τέλος (6η στήλη) της 2ης πινακίδας της παλαιοβαβυλωνιακής από­δοσης τού έπους, όταν ο βασιλιάς-ήρωας Γκίλγκαμες έχει γίνει πλέον φίλος και οδηγός τού ημι­ά­γριου Ενκιντού:

«Την πόρνη Σάμχατ πλησίασε ο Ενκιντού και λεέι:

“Τα στήθη σου γύμνωσε Σάμχατ,

τα σκέλια σου άνοιξε και άσε με τα κάλη σου ν’ αδράξω.”

Η Σάμχατ κοίταξε τον άξεστο και είπε:

“Τα στήθη σήμερα δεν θα γυμνώσω

ούτε επάνω μου θ’ αφήσω να ξαπλώσεις”

“Γιατί;;;”

“Ενκιντού, είσαι σοφός, θεός μού μοιάζεις!

Μα από γυναίκες τίποτα δεν ξέρεις.

Σήμερα και για τέσσερεις ημέρες θα έχω τα ρούχα μου.

Περίλυπος πηγαίνει ο Ενκιντού στον Γκίλγκαμες

“Φίλε, η πόρνη η Σάμχατ μ’ έδιωξε

επάνω της να ξαπλώσω δεν με άφησε

και όταν εγώ ρωτούσα, μού είπε ότι έχει τα ρούχα της”

Ο Γκίλγκαμες, βασιλιάς της Ουρούκ με τις μεγάλες αγορές,

τον φίλο αγκαλιάζει στον ώμο

Κούνησε το κεφάλι ο σοφός Γκίλγκαμες και είπε:

“Δεν πηδάς που δεν πηδάς,

γιατί δεν μαθαίνεις την ελληνική γλώσσα;”

Η τελευταία γνωστή φωτογραφία (1907;) από το εξαφανισμένο κομμάτι της 2ης πινακίδας (πλάκας) τού παλαιοβαβυλωνιακού σώματος τού έπους τού Γκίλγκαμες. Το κομμάτι δεν ξαναεμφανίστηκε έκτοτε και η πινακίδα θεωρείται ελλιπής. Εικάζεται ότι το κομμάτι κατέχει ισχυρή οικογένια, αμφικτύων γνωστής, διεθνούς λέσχης με πολιτική και οικονομική επιρροή.

(Σχετικά με τα μη εξαφανισμένα μέρη του έπους, δείτε:

http://www.ancienttexts.org/library/mesopotamian/gilgamesh/

http://www.gutenberg.org/files/11000/11000-h/11000-h.htm

Ελληνική μετάφραση των μη εξαφανισμένων μερών κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΙΣΤΟΣ, 1994 - Μετάφραση, σχόλια: Αύρα Ward)

Βαβυλώνα

Σε αντίθεση με τους Σουμέριους, οι Βαβυλώνιοι βρέθηκαν συχνά σε ανταγωνισμό με τους Έλληνες για την εμπορική επικράτηση στην ανατολική Μεσόγειο. Έτσι, η στάση τους απέναντι στον ελληνικό πολιτισμό και ιδι­αί­τερα στην ελληνική λώσσα παρουσίασε διακυμάνσεις.

Οι Βαβυλώνιοι είχαν πάθος με την ανέγερση μεγάλων οικοδομημάτων και προκειμένου να το ικα­νο­ποιούν, προσκαλούσαν συχνά στην επικράτειά τους Έλληνες – αλλά και άλλων εθνοτήτων – αρχιτέκτονες και μηχανικούς. Tα ζιγκουράτ μαρ­τυ­ρού­σαν ήδη από την τέταρτη χιλιετία π.Χ., τα επιτεύγματα αυτής της συνεργασίας. Εκείνη την εποχή οι αρχές δόμησης και μηχανικής τέτοιων κτιρίων μπορούσαν να διατυπωθούν μόνο στην ελλη­νική γλώσσα. Έτσι τα ελληνικά ήταν η κοινή γλώσσα των εργοτάξιων. Στο πρώτο μισό τού 18ου αιώνα π.Χ., ο μεγάλος βασιλέας Σάβιος (Sabium, ~ 1781–1767 π.Χ.) οραματίστηκε να υψώ­σει στην Βαβυλώνα (Βαβέλ) το «Κτίσμα των κτισμάτων», ένα μνημείο που θα ξεπερ­νούσε σε μεγαλείο κάθε ανθρώπινο έργο στον τότε γνωστό κόσμο. Επειδή οι Αιγύπτιοι είχαν ήδη καπαρώσει τα πρωτεία στον όγκο με την μεγάλη πυρα­μίδα τού Χέοπα, ο Σάβιος σκέ­φτηκε το δικό του μνημείο να κερδίσει τα πρωτεία στο ύψος. Αφού έγι­ναν πρώτα η μελέτη σκο­πι­μό­τητας τού έργου και μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ο Σάβιος σύναξε μία λαμπρή ομάδα σχε­διαστών και αρχιτεκτόνων. Έως το τέλος τής βασιλείας του ολό­κληρο το οικο­δό­μημα, με προ­σωρινό όνομα «ο Πύργος στην Βαβέλ» είχε σχεδιαστεί και θεμε­λει­ωθεί.

Οι δύο επόμενοι βασιλείς (Απίλ-Σιν και Σιν-Μουμπαλλίτ) συνέχισαν το έργο τού προκάτοχού τους και ως το πέρας της βασιλείας τού Σιν-Μουμπαλλίτ (~ 1729; π.Χ.) ο «Πύργος» είχε φτάσει περί­που στο μισό του ύψος. Ο επόμενος ηγέ­της όμως τής Βαβυλώνας ήταν ο περίφημος Χαμου­ραμπί (1728;-1686 π.Χ.). Ο Χαμουραμπί ήταν έντονα εθνι­κι­στής, δικομανής αλλά και δημι­ουρ­γικός. Ένα από τα πρώτα του διατάγματα όταν πήρε την εξουσία, ήταν να απαγορεύσει στην επι­κρά­τεια τής χώρας να μιλιέται άλλη γλώσσα πλην τής Βαβυ­λωνιακής. Το διάταγμα ίσχυε φυσικά και για το εργοτάξιο τού «Πύργου στην Βαβέλ». Όσοι ξένοι αρχιμάστορες και τεχνί­τες εργά­ζον­ταν εκεί – και ήταν η πλειοψηφία – έπαψαν να μπο­ρούν να συνεννοούνται από κοι­νού στα ελλη­νικά. Ωστόσο ακόμα και έτσι, οι αρχικές οδηγίες και τα σχέ­δια ήταν τόσο κατα­το­πι­στικά που οι τεχνί­τες μπορούσαν να τις ακολουθήσουν. Άλλωστε, πολυ­μήχανοι καθώς ήταν, άρχι­σαν να συν­εννοούνται χρησιμοποιώντας ελληνική παντομίμα. Το ορι­στικό πλήγμα στο έργο επήλθε όταν κάποιος το πρόδωσε αυτό στον Χαμουραμπί και εκείνος αμέσως απαγόρευσε την ελληνική παν­τομίμα, το ελληνικότροπο σφύριγμα, το ελληνικό κλείσιμο τού ματιού με νόημα κ.λπ. και απαί­τησε όλα τα σχέδια να μεταγραφούν σε βαβυλωνιακά και να γίνεται χρήση μόνο των μετα­φρα­σμένων σχεδίων. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατό – άλλωστε οι περισσότεροι αλλο­δα­ποί εργοδηγοί και εργάτες δεν γνώριζαν καν την βαβυλωνιακή.

Υπολογίζεται ότι δύο γενιές μετά από εκείνο το απόφραδο έτος, ο «Πύργος της Βαβέλ» είχε γίνει λαϊκός θρύλος, ενώ το ίδιο το μνημείο είχε λεηλατηθεί και κομματια του πουλιόνταν στις αγο­ρές τής Βαβυλώνας ως ενθύμιο σε αλλοδαπούς περιηγητές και περιηγήτριες. Αργότερα, έγινε «διακριτική» προσπάθεια, ο θρύλος να μετατοπιστεί μερικούς αιώνες πίσω στο χρόνο και να αποδοθεί στην ηρωική εποχή τού βασίλειου).


Προηγούμενο κεφάλαιο: Σύντομο ιστορικό της ελληνικής γλώσσας - 1, 2, 3



Περιεχόμενα: Ελληνική Κλώσσα - Εισαγωγή

Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2008

Σύντομο ιστορικό της ελληνικής γλώσσας: κεφάλαια 1, 2, 3

1. Πρωτοελληνική περίοδος και εξάπλωση της ελληνικής γλώσσας

Η ελληνική γλώσσα έχει τεκμηριωμένη ιστορία περίπου 22000 ετών. Ελληνικά ομιλούνταν από τους Πρωτοέλληνες στον ελλαδικό και στον περιβάλλοντα χώρο, ενώ οι λαοί που περιέβαλλαν τον περιβάλλοντα χώρο (κυρίως νομάδες) έσπευδαν να διδάσκονται ελληνικά προκειμένου να κάνουν δυνατές ή να ενισχύσουν τις μεταξύ τους εμπορικές συναλλαγές. Διαβάζουμε στη μελέτη των Mazurski & Calligula (1998):

«Στην εποχή πριν το 12000 π.Χ. οι μη ελληνικές γλώσσες δεν περιείχαν στοιχεία αριθμητικών και ποσοτικών προσδιορισμών. Έτσι στις εμπορικές συναλλαγές, οι δύο ενδιαφερόμενοι αρά­δι­α­ζαν όλα τα αγαθά τους, ο ένας απέναντι στον άλλο και ο καθένας έπαιρνε ή επέστρεφε κομ­μά­τια από τα αγαθά τού άλλου έως ότου νιώσουν αμφότεροι ικανοποιημένοι από τα νέα σύνολα των αγαθών τους. Συχνά προσέτρεχαν στη βοήθεια κάποιου κοινά αποδεκτού διαιτητή, ο οποίος υπο­δεί­κνυε αν οι απαιτήσεις της μίας ή της άλλης πλευράς ήταν υπερβολικές. Στο τέλος τής δια­δικασίας παρεχόταν ένα μικρό δώρο (αργότερα, τυποποιημένη αμοιβή) στους διαι­τη­τές – συνή­θως ένα ή περισσότερα αυγά ή λίγο ύφασμα. Σε κάποιους λαούς υπήρχαν άνθρωποι που ασκού­σαν την διαιτησία ως συμπλήρωμα τού βιοπορισμού τους.»

Ήδη από το 18000 π.Χ., οι λαοί που υιοθετούσαν την ελληνική γλώσσα παρατηρούσαν παράλ­ληλη ανάπτυξη τού πνευματικού τους επιπέδου και των δεξιοτήτων τους (βλ. εργασίες τμήματος γλωσ­σο­λογίας Πανεπιστήμιου στην Καλιφόρνια).

Τι συνέβαινε πριν από 30000 χρόνια;

Παρ’ ότι οι πηγές πέρα των εικοσιπέντε χιλιετιών σπανίζουν και επί πλέον δεν μπορεί να δια­σταυ­ρωθεί επιστημονικά η αξιοπιστία τους, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι στον ευρύτερο ελλα­δικό χώρο μιλιόνταν προγενέστερα ή παράλληλα άλλες γλώσσες πλην τής ελλη­νι­κής. Ακόμα και οι μικρές διαφοροποιήσεις, σε σχέση με την γνωστή, τυπική ελληνική, που προτείνουν ορισμένοι ερευνητές, είναι κατ’ ουσίαν υποθετικές και φαίνεται ότι γίνον­ται περισσότερο για να συγκεραστεί το ψυχολογικό εμπόδιο τής αποδοχής μίας αρρα­γούς γλώσσας που μεταδίδεται στην πληρότητά της ανά τους αιώνες, συνιστώντας έτσι ένα μοναδικό φαινόμενο.

«Το τέλειο μένει τέλειο»

Frederick Ceypoth (Φρίξος Καλαποθάκης) -1872

2. Κεντρική Ασία

Μεταξύ 16000 -14000 π.Χ. τα ελληνικά έφτασαν και εγκαθιδρύθηκαν στην ινδική υποήπειρο. Φυσικά η γλώσσα εκείνη έφερε παραφθορές σε σχέση με την μητρική ελληνική, εξ αιτίας τής μεγά­λης απόστασης και των πολλών διαφορετικών πληθυσμών που την διέδωσαν ο ένας στον άλλο (βλ. κεφάλαιο «Παραφθορά των ελληνικών κατά την διάδοσή τους»). Η γλώσσα εκείνη ζυμώ­θηκε επί τέσσερις χιλιετίες στην ευρύτερη περιοχή και κατόπιν άρχισε να επιστρέφει προς την δύση ως «ινδοευρωπαϊκή γλώσσα» με φορείς τα φύλλα που απομακρύνονταν από την κεν­τρική Ασία εξ αιτίας τής έλευσης τής παγετώδους εποχής.

Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν πολύ αργότερα ο Μέγας Αλέξανδρος έφτασε στα υψίπεδα τού Hindu Kush βόρεια τής Αρα­χω­σίας (σημερινό βόρειο Πακιστάν), οι κάτοικοι τον υπο­δέ­χτηκαν με τη φράση «Καλάς ταν δεκτήκαμαν τεν προκεμένον», από την οποία, εξ αιτίας μίας παρε­ξήγησης των στρατιωτών τού βασιλιά, αποδόθηκε νέο όνομα στον συγκεκριμένο λαό (βλ. Αριστόβουλου, απω­λεσθέντα κείμενα).

Η διάχυση της ελληνικής γλώσσας προς τα ανατολικά επέτρεψε να αναπτυχθεί ο πρώτος στα­θε­ρός δρόμος μετακίνησης / επικοινωνίας των λαών της ανατολικης Ευρώπης και τής δυτικής και κεν­­τρικής Ασίας, που αργότερα θα γινόταν γνωστός ως «δρόμος του μεταξιού».

3. Εμπόδια κατά τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας

Η απρόσκοπτη διάδοση τής ελληνικής γλώσσας ματαιώθηκε σε ορισμένες περιπτώσεις από γεω­γρα­φικά εμπόδια, που κράτησαν επί χιλιετίες σε απομόνωση ομάδες ανθρώπινων πλη­θυ­σμών. Έτσι, η οροσειρά των Ιμαλαϊων εμπόδισε τους λαούς στα ανατολικά από αυτήν να μεθέξουν την ελλη­νική γλώσσα. Οι πληθυσμοί που αργότερα υπερπήδησαν το φράγμα των Ιμαλαϊων ήταν προ­σφυ­γικοί που εξαναγκάστηκαν σε μετανάστευση εξ αιτίας του προκεχωρημένου παγετού. Η μετα­κίνησή τους γινόταν μόνο από ανατολικά προς δυτικά, έτσι η ελληνική γλώσσα παρέμεινε εντεύ­θεν της οροσειράς των Ιμαλαϊων.

Αντίθετα σε περιοχές της Γης που ήταν προσιτές μέσω της ναυσιπλοϊας, η ελληνική γλώσσα δια­δόθηκε από πολύ νωρίς, στις περισσότερες περιπτώσεις συναντώντας τους λαούς στα πρώιμα πολι­τισμικά τους στάδια. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις αθρόες αποικίες που ίδρυαν οι Πρω­τοέλληνες σε όλα τα παράλια της υφηλίου, οδηγεί τον σύγχρονο μελετητή στο αμήχανο συμ­πέρασμα ότι τα ελληνικά βρίσκονταν «πάντα» εκεί. Έτσι, για παράδειγμα, η ελληνική γλώσσα διαδόθηκε και εγκαθιδρύθηκε στην Ιαπωνική νήσο, στο τόξο της Ινδονησίας, σε ολό­κληρο το αρχιπέλαγος τής Ωκεανίας έως την Πολυνησία, στην υποσαχάρια Αφρική και βέβαια στην μεγάλη δυτική ήπειρο που στην σύγχρονη εποχή ονομάστηκε Αμερική.

Ένα άλλο εμπόδιο στην εξάπλωση τής ελληνικής γλώσσας στάθηκε ο εθνικισμός κάποιων κρα­τών, εκεί όπου φανερά ή συγκαλυμμένα η χρήση των «ξένων» γλωσσών και γενικότερα των ξένων πολι­τι­σμι­κών στοιχείων, αποθαρρυνόταν έως απαγορευόταν εντελώς. Χρήζει να ανοίξουμε μία παρέν­θεση εδώ, για να τονίσουμε ότι οι Έλληνες ήταν πάντα λαός καλοπροαίρετος στις σχέσεις του με τους γείτονες και γενναιόδωρος. Οι Έλληνες θεωρούσαν θεία απαίτηση και δείγμα πολι­τι­σμού το να μοιράζονται τα αγαθά και τις γνώσεις τους με τους άλλους και μεταξύ των αγα­θών ήταν η γλώσσα τους. Από τα πρωτοελληνικά χρόνια εώς τα έπη τού Ομήρου και από τους Αλε­ξαν­δρινούς δασκάλους έως τα σύγχρονα ελληνόπουλα που με κέφι μαθαίνουν στις αλλο­δα­πές περιηγήτριες ελληνικές φράσεις και στίχους τού Ερωτόκριτου, η ψυχή τού Έλληνα ποθούσε πάντα να προσφέρει τον ανεκτίμητο θησυρό του, την ελληνική γλώσσα!

Γλυπτό που απεικονίζει Ελληνίδα γεωπόνο (αριστερά) να διδάσκει σε νεαρό οικονομικό μετανάστη ασχολούμενο με την γεωργία, τα ελληνικά ονόματα των δημητριακών.

Δεξιά η βοηθός της φροντίζει για την υγιεινή τού μαθητή.

Μουσείο Ελευσίνας - Ελλάδα

Αναπαράσταση τού μεγάλου δημοτικιστή φιλόλογου και ήρωα Ηρακλή ενώ διδάσκει σωστή προφορά σε βαρβαροπούλα μαθήτρια.

Ιδιωτική συλλογή

Σε άλλα κράτη συνηθισμένο φαινόμενο ήταν η άρχουσα τάξη να διδάσκεται ελλη­νι­κά για ιδιο­τε­λείς σκοπούς, ενώ παράλληλα ασκούσε προπαγάνδα δαιμονοποίησης της ελληνικής γλώσσας στον λαό. Προ­ϊόντος τού χρόνου εκδιδόταν απαγορευτικό διάταγμα προκειμένου ο λαός να «προστατευ­τεί». Η στάση αυτή μπορούσε να αλλάξει όταν κάποιο φωτεινο μυαλό ερχόταν στην εξουσία, αν και συχνότερα παρέμενε θέμα που ρυθμιζόταν από την «αυλή». Έτσι η αντιμετώπιση της ελλη­νικής γλώσσας άλλαζε στα κράτη κατά περιόδους, συνήθως παράλληλα με τις μοναρχικές δυνα­στείες.


Επόμενο κεφάλαιο: ΣΣύντομο ιστορικό της ελληνικής γλώσσας - 4


Περιεχόμενα: Ελληνική Κλώσσα - Εισαγωγή

Ρετροσπεκτίβα

Φίλοι και φίλες της ιστοσελίδας μας,

Σας πληροφορούμε ότι από σήμερα, με την ευκαιρία της ολοκλήρωσης του 1ου κύκλου δημοσιευμάτων της ομάδας της Ελληνικής Κλώσσας, ακολουθώντας τη μακρά παράδοση του χώρου των ελληνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, ξεκινά μια ρετροσπεκτίβα των άρθρων της ιστοσελίδας της Ελληνικής Κλώσσας στο παρόν ιστολόγιον.

Έτσι οι αναγνώστες θα έχουν την ευκαιρία να θυμηθούν όσα είχαν ξεχάσει και να ξεχάσουν τα όσα ήξεραν. Επίσης θα έχουν την ευκαιρία να σχολιάσουν τα άρθρα, να πλέξουν το εγκώμιο των συγγραφέων και να εκφράσουν το θαυμασμό και την ευγνωμοσύνη τους.

Το πρώτο άρθρο της σειράς θα δημοσιευτεί αύριο και θα ακολουθήσουν τα επόμενα με ρυθμό ενός άρθρου ανά εβδομάδα.

Για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεώτεροι!

Ελλάδα Πουλάδα, γραμματεύς της Ελληνικής Κλώσσας

Μήνυμα 11ης Νοεμβρίου 2008

Αγαπητοί αναγνώστες!

Η Ελληνική Κλώσσα έκλεισε τον 1ο κύκλο δημοσιεύσεών της. Η απήχηση της ήταν εξαιρετική!

Στους αμέσως ερχόμενους μήνες οι ιστορικοί ερευνητές -γλωσσολόγοι τής ΕΚ θα ξαμολυθούν στα πέρατα τής οικουμένης για να βρουν νέα στοιχεία για την Ελληνική Γλώσσα που θα αναδεικνύουν την ανυπερβλητότητα και την γλυκύτητά της.

Στο πόδι τους αφήνουν προσωπικό ασφάλειας - δια παν ενδεχόμενο.

Φυσικά σάς καλούμε να επισκέπτεστε σε τακτά χρονικά διαστήματα την ιστοσελίδα ώστε να είστε από τους πρώτους που θα μάθετε τους καρπούς των νέεων ερευνών.

Ερμόλαος Κάγκουρας

Διευθυντής Σύνταξης

Τρίτη 29 Ιουλίου 2008

Χαιρετισμός προς τους αναγνώστες

Αγαπητοί αναγνώστες!

Με χαρά μεγάλη είδαμε την αθρόα προσέλευσή σας στον ιστότοπο της Ελληνικής Κλώσσας ήδη από το πρώτο 20ήμερο μετά την εκκόλαψή της. Είναι παρήγορο στους χαλεπούς, άνυδρους και πονηρούς καιρούς που ζούμε να βλέπουμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που διψούν για την αλήθεια και όχι για τα πλαστικοποιημένα χάμπουργκερς με ζουμερό μπιφτέκι, διπλό τυρί, μαριναρισμένη ντομάτα και σως από μυρωδικα και μπαχάρια της παγκοσμιοποίησης.

Όλα τα μηνύματά σας (εκτός από τα αναμενόμενα υβριστικά) ήταν ενθαρρυντικά και αγαπησιάρικα. Μας ζέσταναν τις καρδιές και αποτέλεσαν την καλύτερη ηθική ανταμοιβή.

Ιδιαίτερη ευδαιμονία μας προσέφεραν τα δεκάδες μηνύματα αναγνωστών που έσπευσαν να προσφέρουν τις μικρές ή μεγάλες τους γνώσεις σε ειδικά θέματα της ελληνικής γλώσσας. Ορισμένες από τις μελέτες ήταν τόσο τεκμηριωμένες, θαρρετά και καλά γραμμένες που ομολογούμε ότι νιώθαμε υπόλογοι για την αρτιότητα ή μη των δικών μας κειμένων.

Από την άλλη, πλείστα ήταν και τα μηνύματα γιομάτα αγωνία, ανθρώπων, ναυαγών στην τρικυμισμένη θάλασσα της ανθελληνογλωσσικής προπαγάνδας, που ζητούσαν συγκεκριμένες πληροφορίες για την συναρπαστική ιστορία και τα ανώτερα χαρακτηριστικά της Ελληνικής γλώσσας.

Φίλοι μας θα μοχθήσουμε για να φανούμε αντάξιοι των προσδοκιών σας και του πανύψηλου μέτρου της Ελληνικής Γλώσσας.

Ο οδοστρωτήρας απέναντί μας είναι βαρύς αλλά το οδόφραγμά μας ψηλό και στέρεο!

Ερμόλαος Κάγκουρας

Διευθυντής σύνταξης

Τετάρτη 2 Ιουλίου 2008

Elliniki Klossa

Φίλτατοι συνέλληνες, η βαθύτατη αγάπη προς την ελληνική γλώσσα και η επιθυμία της διάδοσης της αληθινής ιστορίας και αξίας της, μας οδήγησε στη δημιουργία της ιστοσελίδας Elliniki Klossa καθώς και του παρόντος ιστολογίου, με στόχο τη διάδοση της Γνώσης και της Αλήθειας. Μπορείτε να αφήνετε σχόλια για το περιεχόμενο της ιστοσελίδας στην παρούσα ανάρτηση του ιστολογίου μας. 

Ευχαριστούμε.

Klossologists Anonymous

Ενημέρωση 1-11-2020:
Πλέον μπορείτε να βρείτε όλο το περιεχόμενο της ιστοσελίδας αναρτημένο στο παρόν ιστολόγιο. Για διευκόλυνση της περιήγησης, θα βρείτε τον κατάλογο με τα περιεχόμενα των αναρτήσεων στην Εισαγωγή

Εκτός από τα άρθρα της ιστοσελίδας, στο ιστολόγιο αναρτώνται και πολλές ανακοινώσεις, που δεν περιλαμβάνονται στον ανωτέρω κατάλογο. Θα τα βρείτε με περιήγηση στην χρονολογική αρχειοθήκη του ιστολογίου.

.