Κυριακή 23 Νοεμβρίου 2008

Σύντομο ιστορικό της ελληνικής γλώσσας - κεφάλαιο 4

4. Μεσοποταμία

Λαμπρό παράδειγμα αποτελεί η υιοθέτηση (ή μη) της ελληνικής γλώσσας στην Μεσο­ποταμία και την βορειοανατολική Αφρική στους νεοϊδρυθέντες πολιτισμούς από το 3000 π.Χ. και μετά.

Σουμερία

Οι Σουμέριοι, λαός έξυπνος, σχετικά ειρηνόφιλος και με έφεση στο εμποριο, στάθηκαν ανοιχτοί στην ελληνική γλώσσα. Όλοι οι βασιλείς της προδυναστικής περιόδου ή δυναστείας τής Ουρούκ (περί τού 27ου αιώνα π.Χ.) εν­θάρρυναν τις αυλές τους αλλά και τον λαό να μαθαίνει ελληνικά. Οι προσπάθειές τους έχουν κατα­γραφεί σε διάφορα έργα της περιόδου αλλά και μεταγενέστερα. Ίσως η πιο διά­σημη παραίνεση, να είναι αυτή που βρίσκεται σε 19 «χαμένους» στίχους από το έπος του Γκίλ­γκα­μες. Οι στίχοι βρίσκονταν στο τέλος (6η στήλη) της 2ης πινακίδας της παλαιοβαβυλωνιακής από­δοσης τού έπους, όταν ο βασιλιάς-ήρωας Γκίλγκαμες έχει γίνει πλέον φίλος και οδηγός τού ημι­ά­γριου Ενκιντού:

«Την πόρνη Σάμχατ πλησίασε ο Ενκιντού και λεέι:

“Τα στήθη σου γύμνωσε Σάμχατ,

τα σκέλια σου άνοιξε και άσε με τα κάλη σου ν’ αδράξω.”

Η Σάμχατ κοίταξε τον άξεστο και είπε:

“Τα στήθη σήμερα δεν θα γυμνώσω

ούτε επάνω μου θ’ αφήσω να ξαπλώσεις”

“Γιατί;;;”

“Ενκιντού, είσαι σοφός, θεός μού μοιάζεις!

Μα από γυναίκες τίποτα δεν ξέρεις.

Σήμερα και για τέσσερεις ημέρες θα έχω τα ρούχα μου.

Περίλυπος πηγαίνει ο Ενκιντού στον Γκίλγκαμες

“Φίλε, η πόρνη η Σάμχατ μ’ έδιωξε

επάνω της να ξαπλώσω δεν με άφησε

και όταν εγώ ρωτούσα, μού είπε ότι έχει τα ρούχα της”

Ο Γκίλγκαμες, βασιλιάς της Ουρούκ με τις μεγάλες αγορές,

τον φίλο αγκαλιάζει στον ώμο

Κούνησε το κεφάλι ο σοφός Γκίλγκαμες και είπε:

“Δεν πηδάς που δεν πηδάς,

γιατί δεν μαθαίνεις την ελληνική γλώσσα;”

Η τελευταία γνωστή φωτογραφία (1907;) από το εξαφανισμένο κομμάτι της 2ης πινακίδας (πλάκας) τού παλαιοβαβυλωνιακού σώματος τού έπους τού Γκίλγκαμες. Το κομμάτι δεν ξαναεμφανίστηκε έκτοτε και η πινακίδα θεωρείται ελλιπής. Εικάζεται ότι το κομμάτι κατέχει ισχυρή οικογένια, αμφικτύων γνωστής, διεθνούς λέσχης με πολιτική και οικονομική επιρροή.

(Σχετικά με τα μη εξαφανισμένα μέρη του έπους, δείτε:

http://www.ancienttexts.org/library/mesopotamian/gilgamesh/

http://www.gutenberg.org/files/11000/11000-h/11000-h.htm

Ελληνική μετάφραση των μη εξαφανισμένων μερών κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΙΣΤΟΣ, 1994 - Μετάφραση, σχόλια: Αύρα Ward)

Βαβυλώνα

Σε αντίθεση με τους Σουμέριους, οι Βαβυλώνιοι βρέθηκαν συχνά σε ανταγωνισμό με τους Έλληνες για την εμπορική επικράτηση στην ανατολική Μεσόγειο. Έτσι, η στάση τους απέναντι στον ελληνικό πολιτισμό και ιδι­αί­τερα στην ελληνική λώσσα παρουσίασε διακυμάνσεις.

Οι Βαβυλώνιοι είχαν πάθος με την ανέγερση μεγάλων οικοδομημάτων και προκειμένου να το ικα­νο­ποιούν, προσκαλούσαν συχνά στην επικράτειά τους Έλληνες – αλλά και άλλων εθνοτήτων – αρχιτέκτονες και μηχανικούς. Tα ζιγκουράτ μαρ­τυ­ρού­σαν ήδη από την τέταρτη χιλιετία π.Χ., τα επιτεύγματα αυτής της συνεργασίας. Εκείνη την εποχή οι αρχές δόμησης και μηχανικής τέτοιων κτιρίων μπορούσαν να διατυπωθούν μόνο στην ελλη­νική γλώσσα. Έτσι τα ελληνικά ήταν η κοινή γλώσσα των εργοτάξιων. Στο πρώτο μισό τού 18ου αιώνα π.Χ., ο μεγάλος βασιλέας Σάβιος (Sabium, ~ 1781–1767 π.Χ.) οραματίστηκε να υψώ­σει στην Βαβυλώνα (Βαβέλ) το «Κτίσμα των κτισμάτων», ένα μνημείο που θα ξεπερ­νούσε σε μεγαλείο κάθε ανθρώπινο έργο στον τότε γνωστό κόσμο. Επειδή οι Αιγύπτιοι είχαν ήδη καπαρώσει τα πρωτεία στον όγκο με την μεγάλη πυρα­μίδα τού Χέοπα, ο Σάβιος σκέ­φτηκε το δικό του μνημείο να κερδίσει τα πρωτεία στο ύψος. Αφού έγι­ναν πρώτα η μελέτη σκο­πι­μό­τητας τού έργου και μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ο Σάβιος σύναξε μία λαμπρή ομάδα σχε­διαστών και αρχιτεκτόνων. Έως το τέλος τής βασιλείας του ολό­κληρο το οικο­δό­μημα, με προ­σωρινό όνομα «ο Πύργος στην Βαβέλ» είχε σχεδιαστεί και θεμε­λει­ωθεί.

Οι δύο επόμενοι βασιλείς (Απίλ-Σιν και Σιν-Μουμπαλλίτ) συνέχισαν το έργο τού προκάτοχού τους και ως το πέρας της βασιλείας τού Σιν-Μουμπαλλίτ (~ 1729; π.Χ.) ο «Πύργος» είχε φτάσει περί­που στο μισό του ύψος. Ο επόμενος ηγέ­της όμως τής Βαβυλώνας ήταν ο περίφημος Χαμου­ραμπί (1728;-1686 π.Χ.). Ο Χαμουραμπί ήταν έντονα εθνι­κι­στής, δικομανής αλλά και δημι­ουρ­γικός. Ένα από τα πρώτα του διατάγματα όταν πήρε την εξουσία, ήταν να απαγορεύσει στην επι­κρά­τεια τής χώρας να μιλιέται άλλη γλώσσα πλην τής Βαβυ­λωνιακής. Το διάταγμα ίσχυε φυσικά και για το εργοτάξιο τού «Πύργου στην Βαβέλ». Όσοι ξένοι αρχιμάστορες και τεχνί­τες εργά­ζον­ταν εκεί – και ήταν η πλειοψηφία – έπαψαν να μπο­ρούν να συνεννοούνται από κοι­νού στα ελλη­νικά. Ωστόσο ακόμα και έτσι, οι αρχικές οδηγίες και τα σχέ­δια ήταν τόσο κατα­το­πι­στικά που οι τεχνί­τες μπορούσαν να τις ακολουθήσουν. Άλλωστε, πολυ­μήχανοι καθώς ήταν, άρχι­σαν να συν­εννοούνται χρησιμοποιώντας ελληνική παντομίμα. Το ορι­στικό πλήγμα στο έργο επήλθε όταν κάποιος το πρόδωσε αυτό στον Χαμουραμπί και εκείνος αμέσως απαγόρευσε την ελληνική παν­τομίμα, το ελληνικότροπο σφύριγμα, το ελληνικό κλείσιμο τού ματιού με νόημα κ.λπ. και απαί­τησε όλα τα σχέδια να μεταγραφούν σε βαβυλωνιακά και να γίνεται χρήση μόνο των μετα­φρα­σμένων σχεδίων. Φυσικά κάτι τέτοιο δεν ήταν δυνατό – άλλωστε οι περισσότεροι αλλο­δα­ποί εργοδηγοί και εργάτες δεν γνώριζαν καν την βαβυλωνιακή.

Υπολογίζεται ότι δύο γενιές μετά από εκείνο το απόφραδο έτος, ο «Πύργος της Βαβέλ» είχε γίνει λαϊκός θρύλος, ενώ το ίδιο το μνημείο είχε λεηλατηθεί και κομματια του πουλιόνταν στις αγο­ρές τής Βαβυλώνας ως ενθύμιο σε αλλοδαπούς περιηγητές και περιηγήτριες. Αργότερα, έγινε «διακριτική» προσπάθεια, ο θρύλος να μετατοπιστεί μερικούς αιώνες πίσω στο χρόνο και να αποδοθεί στην ηρωική εποχή τού βασίλειου).


Προηγούμενο κεφάλαιο: Σύντομο ιστορικό της ελληνικής γλώσσας - 1, 2, 3



Περιεχόμενα: Ελληνική Κλώσσα - Εισαγωγή

3 σχόλια:

Elias είπε...

Κλωσσολόγοι, δείτε κι αυτά τα "αδιαμφισβήτητα στοιχεία".
Πονάει η αλήθεια αλλά πρέπει ν' ακούγεται.

Ανώνυμος είπε...

Άουτς, άααααααχ, ώωωωωχ...

πονάει
πονάω

...

Elliniki Klossa είπε...

Η αλήθεια λάμπει ώσπερ αποσπερίτης στο σούρουπο του ανθελληνισμού.

Βαθύ το σκότος λίγο πριν την χαραυγή.

Ίτε παίδες ελλήνων!